Aterogen indeksi

Aterogen indeksi (koeffitsienti) «yomon» xolesterinning «yaxshi» xolesteringa nisbati. Xolesterol aterogen koeffisienti (XAK) sifatida ham tanilgan. Yurak-qon tomir kasalliklarini rivojlanish xavfini aniqlash uchun AI tekshirishi o’tkaziladi.

«Yaxshi» va «yomon» xolesterin atamalari nimani anglatadi?

Xolesterin metabolik jarayonlarda muhim rol o’ynaydigan organik moddadir. Uning ishtirokida hujayra membranalari va ba’zi gormonlar hosil bo’ladi. Yuqori zichlikdagi lipoproteinlar (xolesterin) asosan oqsil qismidan iborat bo’lib, tarkibida ozgina yog’ bor. Ular ortiqcha boshqa xolesterinni jigarga o’tkazadi, u yerda ular qayta ishlanib, safro kislotalari sifatida chiqariladi. Shuning uchun YZX (yuqori zichlikdagi xolesterin) «yaxshi xolesterin» deb ham ataladi. PZX (past zichlikdagi xolesterin) ning yuqori darajasi, aksincha, kasallik xavfini ko’rsatadi.

Tekshirish usuli

U formula bo’yicha hisoblanadi: umumiy xolesterin – yuqori zichlikdagi lipoproteinlar (YZLP) = aterogen koeffitsienti. Xolesterin miqdorining o’zi fotokolorimetriya usuli bilan aniqlanadi – yorug’likni yutish orqali moddaning konsentrasiyasini aniqlash.

Tekshirish materiali

Venadan qon.

Aterogen indeks bilan birga yana qanday ko’rsatkichlar o’rganiladi?

• Past zichlikdagi lipoproteinlar (PZLP);
• juda past zichlikdagi lipoproteinlar (JPZLP);
• apolipoprotein A1;
• trigliseridlar.

Adabiyot

1. Shlyaxto Evgeniy Vladimirovich, Alekyan Bagrat Gegamovich, Akchurin Renat Suleymanovich, Arutyunov Grigoriy Pavlovich. Kardiologiya. Milliy yetakchilik. GEOTAR-Media, 2021 yil.
2. Bykovskaya Mariya Aleksandrovna, Annushkin Vladislav Aleksandrovich, Lagoda Olga Viktorovna, Antonova Kseniya Valentinovna, Shabalina Alla Anatolyevna, Tanashyan Marine Movsesovna Miya qon tomirlari kasalliklari va qon lipid spektri // Asab kasalliklari. 2021. №1.
3. Lipovetskiy Boris Markovich. Ateroskleroz va uning yurak, miya va aortadagi asoratlari. Tashxis, kurs, profilaktika. SpecLit, 2013 yil.

• Tahlildan 12 soat oldin ovqatlanmang.
• Qon topshirishdan 24 soat oldin spirtli ichimliklarni iste’mol qilmang.
• Tekshirishdan 1-2 hafta oldin odatdagidek ovqatlaning.
• Tekshirishdan oldin 30 daqiqa davomida jismoniy yoki hissiy nagruzka haqida butunlay unuting va chekmang.
• Tahlilga oldindan kelib, bir necha daqiqa bir joyda o’tirish tavsiya etiladi.

 Tahlil tananing qon tomirlari bloklanishiga va natijada koronar yurak kasalligiga, miyokard infarkti, tromboz va insultga moyilligini ko’rsatadi. Shuning uchun, birinchi navbatda, tahlil belgilanadi:

• yurak-qon tomir patologiyalarini rivojlanish xavfini baholash uchun;
• oldindan mavjud bo’lgan koronar yurak kasalligi, gipertoniya, qandli diabet yoki buyrak patologiyasi bo’lgan bemorlarni kuzatib borish;
• og’ir oila anamnezi bo’lgan bemorlarni tekshirish uchun;
• gipolipidemik terapiyani nazorat qilish uchun – xolesterin miqdori past bo’lgan va oson hazm bo’ladigan uglevodlar bilan parhez;
• kattalar uchun profilaktik tekshiruv sifatida;
• qo’shimcha xavf omillari mavjud bo’lganda: yomon odatlar, ortiqcha vazn, uglevod almashinuvining buzilishi.

Normal aterogen indeks — 2-3.

Aterogen indeksining ko’payishi tekshirilayotgan insonda yog’lar almashinuvida «zararli» xolesterin fraksiyasining ustunligi bilan nomutanosiblik mavjudligini anglatadi.

Yurak-qon tomir kasalliklarini rivojlanish xavfini aniqroq baholash uchun barcha omillarni hisobga olish kerak: bemorda yoki uning qarindoshlarida yurak-qon tomir kasalliklari, chekish, yuqori qon bosimi, diabet, semirish va boshqalar.

Past AK tanada YZLP-XS ning yetarli darajada mavjudligi bilan bog’liq. Shuni ta’kidlash kerakki, tahlil aniqlangan o’zgarishlarning sababini ko’rsatmaydi.

Xolesterin uchun ko’rsatkichlar normasi qanday?

1. Umumiy xolesterin: 5,2 mmol/l dan kam.
2. Yuqori zichlikdagi lipoproteinlar (YZLP):

• erkaklar – 1,0 mmol / l dan ortiq;

• ayollar – 1,2 mmol / l dan ortiq.

AI hisoblash misoli: 5 mmol/L – 1,2 mmol/L = 3,8